Ҷ
Ҷамшед Орифиён
Меҳмон
Равони Шоири шаҳиру шаҳиди миллат, Бедили сонии Варорӯд Ҳазрати Эшони Туғрал шоду осуда ва ёду номи некашон ҷовидона гиромӣ бод!
Чӣ хуш он рӯз, ки тақдир сабабсоз шавад,
Дили афсурдаи ман бо ту фараҳноз шавад,
Бо ман он булбули шӯрида ҳамовоз шавад.
"Бувад он рӯз, ки чашмам ба рухат боз шавад,
Занги ғамҳои дилам ойинапардоз шавад."
Бибарад ҳусни ҷаҳонгири ту ақлу ҳушам,
Ҳамчу ангур дар он шаҳди лабонат ҷӯшам.
Пеш аз он к-аз шаби васлат бикунӣ мадҳушам,
"Қадаҳе аз майи майхонаи чашмат нӯшам,
Пардаи шарм ба мизроби ҷунун соз шавад."
Биравам назди ту, эй ёр, муаммо бибарам,
Тахтаи бахт ба сад ранг муҷалло бибарам.¹
Оре, шатранҷ ба ту, эй гули раъно, бибарам,
"Аз бисоти рухи ту нарди тамошо бибарам,
Кишти ин дона ба мот аз ҳама мумтоз шавад."
Шоҳу фарзин, ҳама олам ба камолат нарасад,
Ки дар ин тахтаи бозӣ ба қиболат нарасад.
Ҳама таслим бигарданд, малолат нарасад.
"Чӣ кунам чора, ки бо гарди висолат нарасад,
Аспи бахтам, ки зи фарзин шуда, дар тоз шавад."
Биравам Каъба, ки то раҳ бидиҳандам ба ҳарам.
Бизудояд зи дили ғамзадаам дарду алам,
Эй Худоё, шавад он рӯз, ки аз рӯи карам,
"Байдақосо² дилу дин бохта дар муҳраи ғам,
Фили иқболи ман, эй кош, ки шаҳбоз шавад!"
То ба он лаҳза, ки ҳар рӯз ғанимат шумарам,
Расад он рӯз дигар ман ғами фардо нахӯрам,
Чӣ шавад баъди сарам, эй Ҷам, аз он бехабарам.
"Эй хуш он рӯз, ки ин Туғрали беболу парам
Ҷониби кӯи ту як бор ба парвоз шавад!"
¹Дар луғатномаҳо омадааст, ки вожаи "шатранҷ" шакли муарраби "шатранг"-и форсӣ аст, ки дар форсии бостон ва забони сонскрит маънои "сад ранг" -ро доштааст.
²Байдақ-муарраби "пиёда", байдақосо, яъне "ба монанди пиёда", манзур аз мӯҳраҳои бозии шатранҷ аст.
Ҷамшед Орифиён
06.08.2022 Тошканд
روان شاعر شهیر و شهید ملت، بیدل ثانئ ورارود، میرزا محمد نقیب خان طغرل احراری شاد و آسوده و یاد و نام نیکشان جاودانه گرامی باد!
مخمس بر غزل میرزا محمد نقیب‌خان طغرلِ احراری
چه خوش آن روز که تقدیر سبب‌ساز شود،
دل افسردهٔ من با تو فرح‌ناز شود،
با من آن بلبلِ شوریده هم‌آواز شود.
«بوَد آن روز که چشمم به رخت باز شود،
زنگ غمهای دلم آیینه‌پرداز شود.»
بِبَرَد حسنِ جهانگیرِ تو عقل و هوشم،
همچو انگور در آن شهدِ لبانت جوشم.
پیش از آن کز شبِ وصلت بکُنی مدهوشم،
«قدحی از میِ میخانهٔ چشمت نوشم،
پردهٔ شرم به مضراب جنون ساز شود.»
بروَم نزدِ تو، ای یار، معما ببَرَم،
تختهٔ بخت به صد رنگ مجلّا ببرم. ¹
آره، شطرنج به تو، ای گُلِ رعنا، ببرم،
«از بساطِ رخ تو نَردِ تماشا ببرم،
کِشتِ این دانه به مات از همه ممتاز شود.»
شاه و فرزین، همه عالَم به کمالت نَرَسَد،
که در این تختهٔ بازی به قِبالت نرسد.
همه تسلیم بگردند، ملالت نرسد.
«چه کنم چاره که با گَردِ وصالت نرسد،
اسپ بختم که ز فرزین شده، در تاز شود.»
بروم کعبه که تا رَه بِدِهَندم به حَرَم.
بِزُدایَد ز دلِ غمزده ام درد و الم.
ای خدایا، شود آن روز که از روی کَرَم،
«بیدق‌آسا² دل و دین باخته در مهرهٔ غم،
فیلِ اقبالِ من، ای کاش که شهباز شود!»
تا به آن لحظه که هر روز غنیمت شُمَرم،
رسد آن روز دگر من غمِ فردا نخورم،
چه شود بعدِ سَرَم، ای «جَم»، اَزٰ آن بی‌خبرم،
«ای خوش آن روز که این طُغرَلِ بی‌بال و پَرَم
جانبِ کوی تو یک بار به پرواز شود!»
¹ در لغت‌نامه‌ها آمده است که واژهٔ "شطرنج" شکل معرب "شترنگ"ِ فارسی است، که در فارسیٔ باستان و زبان سانسکریت معنای "صد رنگ"را داشته است.
²بیدق-معرب پیاده، بیدق‌آسا، یعنی "به مانند پیاده" به منظور از مُهره‌های بازیٔ شطرنج است.
جمشید عارفیان
۱۵ مرداد (اسد) ۱۴۰۱
تاشکند
Чӣ хуш он рӯз, ки тақдир сабабсоз шавад,
Дили афсурдаи ман бо ту фараҳноз шавад,
Бо ман он булбули шӯрида ҳамовоз шавад.
"Бувад он рӯз, ки чашмам ба рухат боз шавад,
Занги ғамҳои дилам ойинапардоз шавад."
Бибарад ҳусни ҷаҳонгири ту ақлу ҳушам,
Ҳамчу ангур дар он шаҳди лабонат ҷӯшам.
Пеш аз он к-аз шаби васлат бикунӣ мадҳушам,
"Қадаҳе аз майи майхонаи чашмат нӯшам,
Пардаи шарм ба мизроби ҷунун соз шавад."
Биравам назди ту, эй ёр, муаммо бибарам,
Тахтаи бахт ба сад ранг муҷалло бибарам.¹
Оре, шатранҷ ба ту, эй гули раъно, бибарам,
"Аз бисоти рухи ту нарди тамошо бибарам,
Кишти ин дона ба мот аз ҳама мумтоз шавад."
Шоҳу фарзин, ҳама олам ба камолат нарасад,
Ки дар ин тахтаи бозӣ ба қиболат нарасад.
Ҳама таслим бигарданд, малолат нарасад.
"Чӣ кунам чора, ки бо гарди висолат нарасад,
Аспи бахтам, ки зи фарзин шуда, дар тоз шавад."
Биравам Каъба, ки то раҳ бидиҳандам ба ҳарам.
Бизудояд зи дили ғамзадаам дарду алам,
Эй Худоё, шавад он рӯз, ки аз рӯи карам,
"Байдақосо² дилу дин бохта дар муҳраи ғам,
Фили иқболи ман, эй кош, ки шаҳбоз шавад!"
То ба он лаҳза, ки ҳар рӯз ғанимат шумарам,
Расад он рӯз дигар ман ғами фардо нахӯрам,
Чӣ шавад баъди сарам, эй Ҷам, аз он бехабарам.
"Эй хуш он рӯз, ки ин Туғрали беболу парам
Ҷониби кӯи ту як бор ба парвоз шавад!"
¹Дар луғатномаҳо омадааст, ки вожаи "шатранҷ" шакли муарраби "шатранг"-и форсӣ аст, ки дар форсии бостон ва забони сонскрит маънои "сад ранг" -ро доштааст.
²Байдақ-муарраби "пиёда", байдақосо, яъне "ба монанди пиёда", манзур аз мӯҳраҳои бозии шатранҷ аст.
Ҷамшед Орифиён
06.08.2022 Тошканд
روان شاعر شهیر و شهید ملت، بیدل ثانئ ورارود، میرزا محمد نقیب خان طغرل احراری شاد و آسوده و یاد و نام نیکشان جاودانه گرامی باد!
مخمس بر غزل میرزا محمد نقیب‌خان طغرلِ احراری
چه خوش آن روز که تقدیر سبب‌ساز شود،
دل افسردهٔ من با تو فرح‌ناز شود،
با من آن بلبلِ شوریده هم‌آواز شود.
«بوَد آن روز که چشمم به رخت باز شود،
زنگ غمهای دلم آیینه‌پرداز شود.»
بِبَرَد حسنِ جهانگیرِ تو عقل و هوشم،
همچو انگور در آن شهدِ لبانت جوشم.
پیش از آن کز شبِ وصلت بکُنی مدهوشم،
«قدحی از میِ میخانهٔ چشمت نوشم،
پردهٔ شرم به مضراب جنون ساز شود.»
بروَم نزدِ تو، ای یار، معما ببَرَم،
تختهٔ بخت به صد رنگ مجلّا ببرم. ¹
آره، شطرنج به تو، ای گُلِ رعنا، ببرم،
«از بساطِ رخ تو نَردِ تماشا ببرم،
کِشتِ این دانه به مات از همه ممتاز شود.»
شاه و فرزین، همه عالَم به کمالت نَرَسَد،
که در این تختهٔ بازی به قِبالت نرسد.
همه تسلیم بگردند، ملالت نرسد.
«چه کنم چاره که با گَردِ وصالت نرسد،
اسپ بختم که ز فرزین شده، در تاز شود.»
بروم کعبه که تا رَه بِدِهَندم به حَرَم.
بِزُدایَد ز دلِ غمزده ام درد و الم.
ای خدایا، شود آن روز که از روی کَرَم،
«بیدق‌آسا² دل و دین باخته در مهرهٔ غم،
فیلِ اقبالِ من، ای کاش که شهباز شود!»
تا به آن لحظه که هر روز غنیمت شُمَرم،
رسد آن روز دگر من غمِ فردا نخورم،
چه شود بعدِ سَرَم، ای «جَم»، اَزٰ آن بی‌خبرم،
«ای خوش آن روز که این طُغرَلِ بی‌بال و پَرَم
جانبِ کوی تو یک بار به پرواز شود!»
¹ در لغت‌نامه‌ها آمده است که واژهٔ "شطرنج" شکل معرب "شترنگ"ِ فارسی است، که در فارسیٔ باستان و زبان سانسکریت معنای "صد رنگ"را داشته است.
²بیدق-معرب پیاده، بیدق‌آسا، یعنی "به مانند پیاده" به منظور از مُهره‌های بازیٔ شطرنج است.
جمشید عارفیان
۱۵ مرداد (اسد) ۱۴۰۱
تاشکند